Art. 16 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2490) przyznaje strażakowi ratownikowi OSP świadczenie ratownicze z tytułu wysługi lat w ochotniczej straży pożarnej.

Prawo do świadczenia ratowniczego przysługuje
strażakowi ratownikowi OSP, który:

1) czynnie uczestniczył w działaniach ratowniczych lub akcjach ratowniczych:

1. w przypadku mężczyzn - przez co najmniej 25 lat,
2. bw przypadku kobiet - przez co najmniej 20 lat oraz

2) osiągnął:

1. w przypadku mężczyzn - 65. rok życia,
2. w przypadku kobiet - 60. rok życia.

          Przez czynne uczestnictwo należy rozumieć bezpośredni udział co najmniej raz w roku w działaniach ratowniczych lub akcjach ratowniczych.

Ewidencję udziału strażaków ratowników OSP w działaniach ratowniczych lub akcjach ratowniczych, obejmującą datę, numer i miejsce podjętych działań ratowniczych lub akcji ratowniczych oraz imienny wykaz ich uczestników, prowadzi właściwy komendant powiatowy (miejski) PSP.
Przy naliczaniu okresu czynnego uczestnictwa w działaniach ratowniczych nie jest wymagane zachowanie ciągłości wysługi lat w OSP.
Świadczenie ratownicze, w formie decyzji przyznaje komendant powiatowy (miejski) PSP właściwy dla siedziby OSP strażaka ratownika OSP na wniosek tego strażaka ratownika OSP lub jego przedstawiciela ustawowego, pełnomocnika albo opiekuna prawnego.
Wzór wniosku o przyznanie świadczenia ratowniczego określa minister właściwy do spraw wewnętrznych w drodze rozporządzenia.

W dacie wejścia w życie ustawy wysokość świadczenia ratowniczego została ustalona na 200 zł. Kwota świadczenia ratowniczego podlega corocznej waloryzacji.

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE   dotyczące osób które były członkami OSP i brały bezpośredni udział
w działaniach ratowniczych przed 1 stycznia 2022 r.

Świadczenie ratownicze przysługuje również członkom ochotniczych straży pożarnych, o których mowa w art. 19 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych (art. 50 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych) – a więc osobom, które były członkami OSP przed 1 stycznia 2022 r.

Prawo do świadczenia ratowniczego przysługuje 
członkowi ochotniczej straży pożarnej, który:

1) brał bezpośredni udział w działaniach ratowniczych:

1. w przypadku mężczyzn – przez co najmniej 25 lat
2. w przypadku kobiet – przez co najmniej 20 lat oraz

2) ukończył:

1. w przypadku mężczyzn – 65 lat,
2. w przypadku kobiet – 60 lat.

          Powyższe warunki należało spełnić do 31 stycznia 2021 r.

Jeżeli osoba, która była członkiem OSP nie spełniła powyższych przesłanek do 31 grudnia 2021 r. to okres, w którym brała bezpośredni udział w działaniach ratowniczych jako członek OSP może doliczyć do okresu, w którym brała bezpośredni udział w działaniach ratowniczych jako strażak ratownik OSP, a więc po 1 stycznia 2022 r.

          Osoba ubiegająca się o świadczenie ratownicze musi wykazać stosowny okres bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych.

1) od 1 stycznia 2022 r. - dokumentacja prowadzona przez PSP,
2) od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2021 r. - dokumentacja prowadzona przez PSP lub pisemne oświadczenie 3 świadków,
3) do 31 grudnia 2011 r. - pisemne oświadczenie 3 świadków,

zasady odnoszące się do osób powoływanych na świadków

Co najmniej jednym ze świadków musi być osoba, która pełniła funkcje publiczne lub była zatrudniona w urzędzie obsługującym organ administracji samorządowej w okresie, który ma potwierdzić bezpośredni udział wnioskodawcy w działaniach ratowniczych.

Ustawa o ochotniczych strażach pożarnych nie określa definicji „osoby pełniącej funkcję publiczną”, w związku z czym w tej kwestii należy posiłkować się innymi regulacjami oraz dorobkiem doktryny i orzecznictwa.

          Zgodnie z art. 115 § 19 k.k. osobą pełniącą funkcję publiczną jest funkcjonariusz publiczny, członek organu samorządowego, osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba że wykonuje wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba, której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez ustawę lub wiążącą Rzeczpospolitą Polską umowę międzynarodową.

Z kolei na łamach ustawy z dnia 6 września 2002 r. o dostępie do informacji publicznej pojęcie osoby pełniącej funkcję publiczną winno być ujmowane szeroko i nie ogranicza się tylko do funkcjonariuszy publicznych, lecz obejmuje każdą osobę mającą związek z realizacją zadań publicznych, a nawet dopiero ubiegającą się o ich wypełnianie.

Za osobę pełniącą funkcję publiczną należy uznać każdego, kto pełni funkcję w organach władzy publicznej lub też w strukturach osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, jeżeli tylko funkcja ta ma związek z dysponowaniem majątkiem państwowym lub samorządowym albo zarządzaniem sprawami związanymi z wykonywaniem swych zadań przez władze publiczne, a także inne podmioty, które tę władzę realizują lub gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Nie ma przy tym znaczenia, na jakiej podstawie prawnej osoba wykonuje funkcję publiczną (patrz: wyrok NSA z dnia 21 czerwca 2018 r., sygn. akt I OSK 169/18).

Ponadto świadkiem nie może być:

1) małżonek, rodzeństwo, wstępny, zstępny lub powinowaty do drugiego stopnia wnioskodawcy,
2) osoba związana z wnioskodawcą tytułem przysposobienia, opieki lub kurateli,
3) osoba pozostająca wobec wnioskodawcy w stosunku podrzędności służbowej,
4) osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione umyślnie przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.

Pisemne oświadczenie świadków, podlega weryfikacji przez właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) pod względem jego wiarygodności, a następnie jest przekazywane do właściwego komendanta powiatowego (miejskiego) PSP w celu jego zatwierdzenia.      

Oświadczenie składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.".

W celu weryfikacji oświadczenia organ może wezwać wnioskodawcę do przekazania dodatkowych dokumentów. Organ może odmówić potwierdzenia, w przypadku gdy uzna, że oświadczenia świadków lub przekazane dodatkowe dokumenty nie są obiektywne lub w nienależyty sposób potwierdzają fakt bezpośredniego udziału wnioskodawcy w działaniach ratowniczych.

Na dzień zamieszczenia niniejszej informacji nie zostało opublikowane rozporządzenie, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych, mające określić wzór wniosku o przyznanie świadczenia ratowniczego.

W przypadku nieokreślenia w mającym ukazać się rozporządzeniu, wzoru pisemnego oświadczenia świadka, można będzie wykorzystać wzór oświadczenia przygotowany przez Związek, a zamieszczony wraz z niniejszą informacją.

Oświadczenie świadka

informację przygotował 
adw. Krzysztof M. Miazga
17 I 2022  r.