Nowe zasady nabywania uprawnień
przez kierowców pojazdów uprzywilejowanych OSP

Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych ochotniczych straży pożarnych nie będą mieli obowiązku ukończenia kursów dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi, o ile obecnie posiadają uprawnienia do kierowania pojazdami uprzywilejowanymi oraz spełnią wymogi ustawowe wymagane dla zachowania tych uprawnień.

Zgodnie z art. 19 ust. 1b ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 178 poz. 1380 z póź. zm.) bezpośredni udział w działaniach ratowniczych mogą brać członkowie ochotniczych straży pożarnych, którzy ukończyli 18 lat i nie przekroczyli 65 lat, posiadający aktualne badania lekarskie dopuszczające do udziału w działaniach ratowniczych oraz odbyli szkolenie pożarnicze, o którym mowa w art. 28 ust. 1. Nadto art. 95a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: (tekst jednolity: Dz. U. 2005 r. Nr 108 poz. 908 z póź. zm.) wskazuje, że kierującym pojazdem uprzywilejowanym OSP może być osoba, która ukończyła 21 lat oraz posiada zaświadczenie wydane przez właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta), potwierdzające spełnienie wymagań w zakresie badań lekarskich, o których mowa w art. 122 ust. 2, oraz psychologicznych, o których mowa w art. 124 ust. 2.

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. Nr 30, poz. 151 z póź. zm.), która w większości swoich przepisów wchodzi w życie z dniem 11 lutego 2012 r. przewiduje nowe zasady dotyczące wydawania uprawnień do kierowania pojazdami uprzywilejowanymi. W myśl z art. 106 ust. 1 kierować pojazdem uprzywilejowanym będzie mogła osoba, która:

1. ukończyła 21 lat;
2. posiada prawo jazdy odpowiedniej do rodzaju pojazdu kategorii;
3. uzyskała orzeczenie:
   1. lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem uprzywilejowanym,
   2. psychologiczne o braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem uprzywilejowanym;
4. ukończyła kurs dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi;
5. posiada zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym w zakresie określonej kategorii prawa jazdy.

Kursy dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi prowadzić będzie ośrodek doskonalenia techniki jazdy stopnia wyższego (art. 107 ust. 1).

Zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym wydawać będzie Starosta w drodze decyzji administracyjnej. Koszty zezwoleń na kierowanie pojazdami uprzywilejowanymi ochotniczych straży pożarnych będą finansowane z budżetu gminy (art. 109 ust. 1 i 6).

Z punktu widzenia aktualnego interesu OSP najistotniejszy jest przepis art. 131 ust. 1 powyżej cytowanej ustawy, zgodnie z którym osobę, która w ramach wykonywanej funkcji (np. członek OSP) uprawniona była do kierowania pojazdem uprzywilejowanym w dniu wejścia w życie ustawy (czyli 11 lutego 2012 r.)., uznaje się za spełniającą wymagania, o których mowa w:

1. art. 106 ust. 1 pkt 3 - do końca okresu ważności orzeczenia lekarskiego i orzeczenia psychologicznego wydanych na podstawie badań, o których mowa w art. 122 ust. 2 i art. 124 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym;
2. art. 106 ust. 1 pkt 4 - jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy uzyskała uprawnienia do kierowania pojazdami uprzywilejowanymi w trybie art. 95a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.

Uzyskanie uprawnień do kierowania pojazdami uprzywilejowanymi na zasadach obowiązujących pod rządami ustawy Prawo o ruchu drogowym powoduje, że będą one skuteczne pod rządami ustawy o kierujących pojazdami.

Aby prawo to zachować konieczne jest spełnienie wymogów formalnych z art. 131 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami, tj. posiadać zaświadczenie wydane w trybie określonym w art. 95a ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy i okazywać je na żądanie uprawnionych organów i w tym 6. miesięcznym terminie (tj. do 11 sierpnia 2012 r.) wymienić posiadane zaświadczenie na zezwolenie, o którym mowa w art. 106 ust. 1 pkt 5 (decyzja Starosty).

Ustawodawca wykazał się tu daleko idącą niekonsekwencją, ponieważ kierowcy policji i OSP mają wydawane zaświadczenia na podstawie art. 95a ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym. Tak więc co do zasady kierowcy OSP nie mieliby potrzeby posiadania i okazywania zaświadczenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Znając praktykę organów kontrolnych uważam, że kierowcy OSP powinni ze sobą wozić te zaświadczenia, ponieważ w przeciwnym wypadku powstałby (przez okres 6 miesięcy - między 11 lutego a 11 sierpnia 2012 r.) problem interpretacyjny (podczas kontroli na drodze), czy kierujący pojazdem uprzywilejowanym OSP spełnia wymogi z art. 131 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami. Posia-dane zaświadczenie eliminuje tę wątpliwość.

OSP i gminy powinny pamiętać o powyższych wymogach i zadbać o wy-posażenie kierowców OSP w zaświadczenia wydawane na podstawie art. 95a ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym oraz o ko-nieczności wymiany zaświadczenia na zezwolenia. Warto przy tym zadbać, by przed 11 lutego 2012 r. kierowcy OSP przeszli badania lekarskie i psychologiczne według dotychczasowych przepisów. Umożliwi to przesunięcie terminu badań lekarskich i psychologicznych według nowych unormowań.

informację przygotował
adw. Krzysztof M. Miazga