Na ziemiach polskich już w średniowieczu zaczęto organizować pierwsze grupy ratujące przed ogniem. W latach 60. XIX w. we wszystkich zaborach zaczęły rodzić się organizacje przeciwpożarowe, ale w każdym z innym natężeniem i skutkiem. Strażacy prowadzili zakonspirowane wychowanie patriotyczne oraz przygotowania polityczno-wojskowe do walki o niepodległość i to było główną przyczyną ograniczania ich aktywności.Najtrudniejszy byt miały polskie straże w zaborze rosyjski, zaś w Galicji uzyskały największą suwerenność, ale  z kolei w zaborze pruskim były najlepiej zorganizowane choć pod niemiecką komendą.Dzieje rozwoju pożarnictwa w Królestwie Polskim i pod zaborem rosyjskim obrazuje historia  Towarzystwa św. Floriana, a następnie po Ogólnokrajowym Zjeździe Straży Ogniowych w Warszawie w 1916 roku Związku Floriańskiego. Był to wówczas wielki polski ruch społeczno-obywatelski w zakresie organizacji przeciwpożarowej i samopomocy, moderowany przez takich działaczy jak Bolesław Chomicz i Józef Tuliszkowski. Propagatorem ruchu był wydawany od 1912 r. „Przegląd Pożarniczy”, redagowany przez B. Chomicza. Celem była ochrona społeczeństwa przed pożarami i innymi klęskami, zaś dewizą słowa: „Bogu na chwałę ludziom ku pomocy”. Na terenie dwóch pozostałych zaborów również rozwijał się ruch stowarzyszeniowy. W Galicji prekursorem ochrony było powstałe w dniu 22 lutego 1860 roku Krajowe Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia, Gradu i na Życie im. św. Floriana. Pod jego szyldem i nadzorem powstało w Galicji wiele miejskich i wiejskich organizacji strażackich, począwszy od 1864 roku, kiedy to została założona w Krakowie pierwsza na tym terenieochotnicza straż pożarna. Z tej inicjatywy zrodził się po kilku latach Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Królestwie Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, którego zjazd organizacyjny odbył się w dniach 31 października -1 listopada 1875 r. we Lwowie. W zaborze pruskim, począwszy  od 1863 roku powstawały tzw. Prowincjonalne Związki Towarzystw Strażackich i Ratunkowych oraz Komun, a m.in. w Poznaniu na Górnym Śląsku i na Pomorzu. Jednakże w głównej mierze organizowane  w oparciu o niemiecki system wartości i tamtejszy etos narodowy. Tak było aż do roku 1921, kiedy to nastąpiło porozumienie przywódców wszystkich związków dzielnicowych i 8 września 1921 r. przybyło do Warszawy 3.690 delegatów na I Krajowy Zjazd Głównego Związku Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Władysław Tabasz